त्यो टीभी !

साहित्य

गृहपृष्ठ
साहित्य
त्यो टीभी !

त्यो टीभी !

सोमबार, कात्तिक ४, २०७६ कुम्भराज राई

मलाई ठ्याक्कै याद छैन । मैले पहिलोचोटी कहिले टीभी देखे“ वा हेरे“ भनेर । सायद त्यही नै पहिलो पटक हुनसक्छ । कुरा २०५२–५३ सालतिरको हो । गाउ“मा केही व्यक्तिको घरमा रेडियो थियो । सबैले रेडियो नेपाल सुन्थे । औ“लामा गन्न सकिने व्यक्ति बाहेक गाउ“लेको रेडियो किन्ने हैसियत थिएन । टेलिभिजन परको कुरा । अचानक एउटा खबर हुण्डरी बनेर गाउ“मा फैलियो ।
‘शान्तिले गाउ“मा टीभी ल्याइन् रे । आज देखाउ“दैछन् ।’ शान्ति कुनै हुनेखाने महिला होइनन् । सानै उमेरमा गलै“चा बुन्न राजधानी छिरेकी । त्यतिखेर गाउ“बाट गलै“चा बुन्नको लागि राजधानी हुर्रिनेको संख्या कम्ति थिएन । पा“च कक्षा नपढ्दै मस“गैका साथी समेत गलै“चा बुन्न राजधानी पुगेको थाहा छ । त्यतिखेर यस्तो लाग्थ्यो गलै“चा बुन्न पाउनु जिन्दगीकै ठूलो अवसर थियो ।
यस्तै अवसरबाट जुटाएको पैसाले शान्तिले एउटा सादा (ब्ल्याक एण्ड ह्वाइट) टेलिभिजन ल्याएकी थिइन् । गाउ“मा ४०– ५० घर थिए होलान ् । (हाल एक सय घरधुरी काटेको छ ।) गाउ“भरि फैलिएको हल्ला मेरो कानमा पनि आईपुग्यो । तत्काल पापा (बुवा) स“ग अनुमति मागियो, ‘पापा बेलुका म पनि टीभी हेर्न जान्छु है ।’ रेडियो भित्रबाट मान्छे बोलेको सुन्दा अचम्म लाग्थ्यो । अब भने मेरो दिमाग भरै बेलुकी टीभीमा देखिने दृश्यको परिकल्पना फनफनी घुमिरहेका थिए ।
सा“झ पर्दै गयो । मेरो घरदेखि १० मिनेटको दुरीमा पर्ने शान्ति दिदिको घरमा उज्यालैमा पुगिएछ । केटाकेटी मात्रै होइनन् । ठूलामान्छे पनि झुम्मिएका थिए । दुईतीन भाई लाठेहरुले निकै अग्लो बा“समा एन्टेना बा“धेर घरको धुरी छेउमा गाडिसकेका थिए । अ“ध्यारो हु“दै गएपछि एउटा तन्नाको पोको आगनमा निकालियो । पोको भित्र टीभी रहेछ । टीभीलाई विस्तारै एउटा टेबलमा राखियो । ‘केटाकेटी परपर है परपर’ अगुवाले ठेल्दै वरसम्म ल्याए । अनि धुले आगनलाई सिट मानेर थचक्कै बसियो ।
स्मरणमा अझै एउटा कुरा अटाएको छैन । गाउ“मा विद्युत थिएन । जेनेरेटर वा के विकल्प जोडे सम्झना भएन । निकै ठूलो हल्ली चल्ली र भीड बिचमा टेलिभिजनको स्क्रिन खुल्यो । एकसरो सबैले हल्ला गरे । ताली पिटे । तर बिडम्बना टीभीमा मान्छे देखिएन । ‘एन्टेना घुमाऊ’ ठूलो स्वरमा निर्देशन आयो । एक हूल केटाहरु एन्टेना घुमाउनेतिर लागे ।
म जस्तै साना केटाकेटीको मनमा भने एउटै कौतुहलता थियो । ‘कतिखेर टीभीमा मान्छे देख्न पाइएला ।’ बल्ल बल्ल टीभीमा मान्छे बोलेको सुनियो । तर स्क्रीनमा भने झिरिरि गर्ने मसिनो भुसुना जस्तो मात्रै देखिए । सायद टीभीमा बोलेको श्रव्य सुन्दा अहिले अनुमान गर्छु त्यतिखेर समाचार आईरहेको थियो ।
आफूलाई टेलिभिजनका विज्ञ मान्ने युवाहरु निकै बेर एन्टेना घुमाउनेमा लागे । झण्डै रातको नौ बजे सम्म प्रयास जारी रह्यो तर सफल भएनन् । त्यसपछि निन्याउरो अनुहार लगाउ“दै सबैजना घर फर्कियौ“ ।
टेलिभिजन एक प्यासन !
घरदेखि एकघण्टाको दुरीमा थियो कटारी बजार । ओखलढुंगा, खोटाङ, सोलुखुम्बु जिल्लाको नाका हो उदयपुरको कटारी । त्यतिखेर कटारीदेखि पैदल हि“डेरै पहाडतिर भारी बोकेर खाद्यान्न लगिन्थ्यो । बजारमा निकै भीडभाड हुन्थ्यो । त्यही बजारको बिचमा मेरो फुपुको घर थियो । जब किनमेलका लागि पापा बजार जाने कुरा गर्नुुहुन्थ्यो । मेरो पहिलो प्रस्ताव म पनि जाने राख्थे“ ।
बजारको भीडभाड दृश्यावलोकन स“गै पहिलो इच्छाचा“ही फुपुकोमा पुगेर एकैछिन भएपनि टीभी हेर्ने हुन्थ्यो । भाईटिकामा पापा फुपूकहा“ टिका लगाउन जा“दा दौराको फेरोमा झुण्डि“दै म पनि कुदिहाल्थे“ । मैले पहिलो हिन्दी फिल्म पनि टीभीमै हेरेको हो । शनिबारको दिन नेपाल टेलिभिजनले प्रसारण गरेको हिन्दी फिल्म ‘क्रिमिनल’ अझै मेरो मनमा छ । क्रिमिनलमा देखेको गुल्सन ग्रोबर अझै पोष्टरमा कतै देखेपनि भिलेनको रुपमा चित्रित हुनेगर्छ । नेपाली फिल्म चै त्यसअघि नै बनमाराले बारेको मैनी बजारको हलमा हेर्न भ्याईसकेको थिए“ ।
एकपटक मेरो कान्छो भाईले पापालाई सानो आकारको टीभी किनिदिन आग्रह गरे । सानो छोराको रहर पुरा गर्न पापाले प्रयास पनि गरे । तर पर्याप्त रकम नभएकै कारण त्यो असफल भयो । माध्यमिक तह पढ्दा र पछिको दिनमा टीभीको आवश्यकता त्यति थाहा भएन । आफ्नो घरमा नभएपनि छिमेकी साथीभाईकोमा बेलाबेला हेरिन्थ्यो । पछि कान्तिपुर एफएम गाउ“मा सुनिन थालेपछि फुर्सद मिल्दा २४ घण्टा पनि सुन्न पछि परिएन । केही वर्ष राजधानी बस्दा पनि टीभीको आवश्यकता महशुस भएन । जताततै हेर्न पाईरहियो ।
१९ औ“ शताब्दीको अन्त्यतिर विभिन्न वैज्ञानिकहरुको फरक फरक प्रयासमा शुरु भएको टेलिभिजन आविष्कारले पुरा रुप लिन २० औ“ शताब्दी छोएको थियो । मेकानिकल टीभीदेखि शुरु भएको टीभी हाल आएर इलेक्ट्रोनिक, कलर, डिजिटल, स्मार्ट हुँदै थ्री डि प्रविधि नाघिसकेको छ । नेपालमा टेलिभिजन प्रसारण भने सन् १९८५ देखि मात्रै भएको हो । लगभग ३१ वर्षमात्रै बितेको छ । एन्टेना राखेर नेपाल टेलिभिजन हेर्नुपर्ने प्रणालीको अन्त्य भईसकेको छ ।
बजार क्षेत्रमा केबुल र गाउ“गाउ“मा डिस होम मार्फत चाहेको च्यानल हेर्न सकिन्छ । सिरियलको कहानी सुनाएर सान देखाउने बजारका महिलाहरुको जमाना गईसकेको छ । ‘कसौटी जिन्दगीकी’ को श्रंखला सकिएपनि ‘जोधा अकबर’, ‘कुमकुम’, ‘नागिन’, ‘स्वरागिनि’ जस्ता सिरियलका ‘एडिक्ट’ महिला फ्यानहरुको कमी छैन । मैले टीभी देखेको दुई दशक बितिसक्यो ।
छोराले टीभी खोज्न थालिसकेको छ । यसो सोच्दा लाग्ने गर्छ । मेरो छोराले टीभी हेर्ने उमेर पुगेको छैन । त्यसो पनि होइन । अर्को कुराको चिन्ता छ । फेसबुकमा भेटेको एउटा स्टाटस सम्झेर झनै डर लागेको छ, ‘बाबु आमाको मन छोराछोरी माथी, छोराछोरीको मन मोटु और पात्लुकी जोडी माथी ।